Ik sterf dus ik ben
Leestijd: ongeveer 2 minuten
Leren leven, leren sterven
Veel filosofie gaat over levenskunst. Leren leven: hoe maak je van het bestaan een mooi, waardevol, interessant geheel? Belangrijk. Veel filosofen zeggen daarbij ook: vergeet niet dat het eindig is, dat leven.
Heidegger hield eens een lezing over de (on)zin van het leven. Na zijn relaas stond er een man op uit het publiek die zei: maar hoe dan?! (even in mijn woorden). Hoe doe je dat? Wat is de zin, wat is de schoonheid, wat is waardevol en interessant in het leven? En Heidegger zei:
‘loop eens wat vaker over een begraafplaats’.
En jij?
Maar dan wij, moderne mensen in de 21e eeuw. Wij lijken een probleem te hebben met verval, falen, eindigheid en sterven. In de binnensteden van ons land kom je weinig senioren tegen. Ze zitten in oude-mensen-flats, regelmatig op afstand van het centrum (zie mijn eerder blog hierover)
Ik ben 28 jaar en ik heb nog nooit een lijk gezien. Dat is uniek in de wereldgeschiedenis (en zelfs mondiaal kom je het niet vaak zo tegen). Onze cultuur is er goed in geworden om lijden, verval, falen en sterven op een afstand te houden. Alsof het er niet is.
Maar kunnen we dan nog wel goed nadenken over levenskunst?
The 5 regets of the dying
Er was eens een verpleegkundige van mensen in de laatste levensfase uit Groot Brittanië. Zij sprak veel met mensen die op gingen sterven en ze vroeg hen waar ze spijt van hadden in hun leven. Het viel haar op dat mensen steeds een vergelijkbaar antwoord geven: the 5 regrets of the dying. Hieronder staat een plaatje ervan.
Op hun sterfbed komen mensen erachter dat datgene wat ze hun leven lang gedaan hebben, lang niet altijd datgene was wat ze het meest belangrijk vonden. Met andere woorden: hun bezigheden strookten niet met de ideeën die ze hadden over levenskunst. Over mooi leven.
Zonde eigenlijk. Maar dat is waarom Heidegger (en veel andere denkers) zeggen dat je het nog wel eens goed voor je kon zijn om je wat vaker bezig te houden met het feit dat je zult sterven.
Death Café
Doordenken en -praten over je eindigheid. Het kan. Bijvoorbeeld door middel van het Death Café: praten over de dood rond de koffietafel (zonder dat je een probleem hebt!) In de maand november vind je verschillende Death Cafe’s bij Stroom Den Haag.
Ik heb vaak meegedaan met een Death Café en telkens is het weer een heel bijzondere ervaring. We stellen elkaar de vraag: ‘wat is eigenlijk jouw ervaring met de dood?’ en vervolgens praten we daar een uurtje over door. Over wat we meemaakten (hoe veel of hoe weinig ook), hoe we er op terugkijken, wat we geleerd hebben en wat we (erdoor) belangrijk zijn gaan vinden. Telkens weer hoor ik de meest bijzondere verhalen. Over sterfelijkheid, over eindigheid, over levenskunst.
Stop regretting, start dreaming, zegt de verpleegkundige. Loop eens wat vaker over een begraafplaats zegt Heidegger. Of ga langs bij Stroom Den Haag en praat gewoon eens mee over eindigheid. Meer informatie hier. Als je durft…
Meer weten (over de 5 regrets)
3 Reacties
Roep maar raak!
Dapper initiatief, dat Death Café. Wat ik nu juist mis in onze moderne technologische samenleving is de verwondering en overpeinzing van het LEVEN! Dat wij überhaupt bestaan, met zulke complexe lichamen, dat wij bewustzijn hebben, dat wij prachtige complexe en liefdevolle relaties met andere mensen aan kunnen gaan, dat wij in staat zijn na te denken en zuiver te redeneren, dat er een prachtige planeet is waarop gewassen en prachtige bloemen groeien, waarop zeeën zijn die stil je maken als je er naar kijkt, dat er zoiets is als de Nieuwe Wereld symfony van Dvorak, de schilderijen van Rembrandt, et cetera.
De verwondering daarover mis ik volledig bij de overgrote meerderheid van de mensen (althans in Nederland), en dat is zeer spijtig. Mensen nemen het bestaan voor lief, alsof het een bruut feit is waarbij geen overpeinzing hoort, ze denken er niet over na. Misschien wordt het ook tijd voor een Life Café.
Groet,
Bas
Goed idee, begin een Life Cafe!
En: praten over de dood is in de praktijk altijd praten over het leven.
Als 85-jarige ben ik de dood vaak genoeg tegengekomen, heb een paar maal kunnen ontsnappen en kijkend naar mijn leeftijd zal ik de dood binnenkort definitief treffen. Maar wat mij vooral, b.v. bij het overlijden van mijn vrouw frappeerde, er ligt een levend mens en plotsklaps verandert die mens in een waardeloos voorwerp. Frans de Vilder Sr.