Je bent gek als je niet in de hel gelooft
Leestijd: ongeveer 2 minuten
Hallo hel
Als je aan de hel denkt, denk je al gauw aan verhalen en schilderijen uit de middeleeuwen: een dieprode vuurzee met beangstigende monsters en eindeloze folteringen. Zo onwerkelijk dat het grappig is.
En dan lijk je meer op een middeleeuws religieus mens dan je denkt. Denken over de hel heeft voor de meeste mensen altijd iets tragikomisch gehad.
Natuurlijk, er waren mensen die het bloedserieus namen, maar de hel was minstens net zo vaak materiaal voor uitgebreide toneelstukken waar mensen gewoonweg geen genoeg van konden krijgen (zo erg zelfs, dat de katholieke kerk toneelstukken over de hel regelmatig verbood).
Eigenlijk was de hel van de middeleeuwen het equivalent van de horrorfilm van nu. Fictie, maar als zodanig op een vreemde manier vermakelijk.
De grote verdwijntruc
Al tijdens de wetenschappelijke revolutie veranderde denken over de hel. De fascinatie met het leven na de dood veranderde in een fascinatie voor de dood zelf. Ook al zo’n vreemd-fascinerend onderwerp. In de kunst kwam het terug als de ‘dodendans’.
De hel, en later de dood, geeft zo een goed beeld van de geschiedenis van Europees denken. Van verticaal (denken vanuit godheden en het leven na dit leven) naar horizontaal, denken over het leven zelf en de grenzen ervan.
De 20e eeuwse filosoof Jean Paul Sartre (check z’n filosofie hier (in gifs!)) maakte de beweging compleet in zijn theaterspel ‘No Exit’, daarin zegt hij:
“de hel, dat zijn de anderen”
De hel volgens Sartre, is iets wat mensen elkaar aandoen. Daar hebben ze, zogezegd, geen God voor nodig – begrijpelijk als je weet dat Sartre ten tijde van twee wereldoorlogen leefde.
Bekijk hier een trailer van zijn toneelstuk:
Je bent gek als je niet in de hel gelooft
Angst en fascinatie, voor de eindigheid van het bestaan, het bestaan zelf en de ander. Dat is de hel. Ook in onze tijd. En dus is de hel nog steeds belangrijk.
Moderne filosofen wijzen ons erop dat die fascinatie in het hele leven zit. Niemand vroeg je of je geboren wilde worden en je weet niet hoe het verder gaat als je leven erop zit. Fascinerend, beangstigend, ongewis.
De hel hoort bij het leven. Als je goed kijkt, zie je het misschien vaker dan je zou denken. Sterker nog: als je het niet ziet, heb je misschien wel een steekje los.
Help mee!
Voor mijn cursus over de geschiedenis van de hel ben ik op zoek naar moderne versies ervan in literatuur, kunst of muziek. Ken jij materiaal dat impliciet of expliciet over de hel gaat? Laat het hieronder weten, alvast dank!
4 Reacties
Roep maar raak!
ik lees dat u verwijzingen zoekt naar de hel in kunst en literatuur.
Jeroen Bosch belicht het thema in zijn schilderijen.
C.S. Lewis brengt duivels aan het woord in zijn roman ‘Brieven uit de hel”
En de katholieke Kerk spreekt erover in Katechismus van de katholieke Kerk (alinea 1033 e.a.)
m vr gr
r. de boer
Veel dank Regine, Jeroen Bosch ga ik zeker gebruiken. En ook de Katechismus heb ik er op nageslagen. Dank voor de input!
Op dit moment is er een tentoonstelling in Leeuwarden : beladen landschap met oa werk van Kiefer,
Hans Citroen: track in back yard, Hannah Collin: road to Auschwitz. impliciet afbeeldingen waarin het kwaad een rol speelt. Apart is de videoclip van M.I.A. borders over de hel van bootvluchtelingen.
Ik keek op internet wat onder mijn naam kon staan en ontdek dat meer mensen regine de boer heten en kwam torvallig op deze blog. Mijn antwoord is misschoen veel te laat maar over het onderwerp hel denk ik aan de divina comedia van Dante.en ik ben een andere regine dan bij het eerdere antwoordop deze blog. Groetjes