God or not – het ontologisch godsbewijs

Leestijd: ongeveer 2 minuten

God or not

In de serie ‘God or not’ wordt drie keer een godsbewijs (en hun weerleggingen) uit de geschiedenis behandeld.

Intro

Het ontologisch godsbewijs is filosofisch gezien het meest ‘slanke’ bewijs. Zelfs als je leven een droom zou blijken te zijn, en alles wat je denkt te zien onecht, dan nog kun je tot dit godsbewijs komen – zo is de claim. Het ontologisch godsbewijs gaat enkel uit van concepten in ons denken.

Stap 1: vormen

‘Concepten’ in ons denken hebben veel te maken met hoe de werkelijkheid werkt. Stel je bijvoorbeeld eens een cirkel voor. Een cirkel is een vorm waarbij alle uiterste punten even ver van het midden verwijderd zijn. En stel je nu een vierkant voor. Een vierkant heeft vier even grote hoeken en vier even grote zijden. Helder.

Maar stel je nu eens een vierkante cirkel voor. Dat kan niet. En daar hebben we geen zichtbaar bewijs voor nodig: de concepten voor ‘cirkel’ en ‘vierkant’ sluiten elkaar uit. Voor een bepaald figuur kan niet gelden dat alle uiterste punten even ver van het midden verwijderd zijn en dat er vier even grote hoeken in staan. Een vierkante cirkel is een conceptuele contradictie.

Stap 2: de eenhoorn

Bestaan er eenhoorns? Veel mensen zeggen van niet. Het zijn sprookjesdieren. Maar dat is gek, want iedereen heeft een visuele voorstelling van wat een eenhoorn is (een eenhoorn is een (wit) paardachtig wezen met een hoorn op het hoofd). Terwijl als ik zou zeggen: ‘bestaan er wiziewarda’s?’ dan zou je eerst vragen: wat is een wiziewarda?

Een eenhoorn bestaat conceptueel, zeggen filosofen. Hij bestaat in ons hoofd, of in een sprookjesboek of een sprookjesfilm. Als concept, als bedenksel. Maar niet in de buitenwereld, zoals bijvoorbeeld in Frankrijk.

Stap 3: God

En nu naar God. Of je nou zegt: ‘God bestaat’ of: ‘God bestaat niet’, of zelfs: ‘ik weet niet of God bestaat’ – in alle gevallen hebben we het over een concept ‘God’.

En daar begint het ontologisch godsbewijs. Dat concept ‘God’ – wat is het precies? Nouja, bij ‘God’ denkt iedereen al gauw aan: almachtig, eeuwig, alwetend, etc. Alles wat daarvan afwijkt, lijkt al een stuk minder op wat de meeste mensen zich voorstellen bij ‘God’.

De middeleeuwse monnik Anselmus (d.1109), die dit argument als eerste uitwerkte, vatte dat concept samen als: “God is datgene waarboven niets groters gedacht kan worden”. Want als er wel iets was dat groter was dan God, dan zouden we dat God noemen. Zit wat in.

Stap 4: het bewijs

Nu komt-ie: als God datgene is waarboven niets groters gedacht kan worden, dan moet hij (zij/ het) ook bestaan. Want ‘bestaan’ is groter dan ‘niet-bestaan’. En als God niet zou bestaan, dan zou er iets gedacht kunnen worden dat nog groter is – alles wat (een niet-bestaande) God is en dan ook nog bestaand.

Of, anders gezegd. Als je zegt ‘God bestaat niet’ zeg je eigenlijk zoiets als ‘vierkante cirkel’: het is een conceptuele contradictie. Want het concept ‘God’, datgene waarboven niets groters gedacht kan worden, impliceert dat het bestaat. Het is immers het grootst denkbare (en dus bestaat het).

En?

Dit is een van de meest hardnekkige godsbewijzen ooit bedacht. Wat denk jij ervan? Valt-ie te weerleggen?

(volgende week meer!)

18 Reacties

op God or not – het ontologisch godsbewijs.
  1. Peter Hofland
    |

    What seems right to me is this: that no ontological argument that has been thus far produced evades a three-pronged criticism. either it has plainly question-begging premises; or it is invalid; or it establishes the existence of something uncontroversial (that can reasonably be taken to have no religious significance, e.g., the physical universe).

    Aldus Graham Oppy in Arguing about Gods.

    Ik had zelf nog nooit van Graham Oppy gehoord. Of hij gelijk heeft, weet ik niet. Wat ik wel weet is dat als gelovigen of filosofen, of erger, gelovige filosofen met argumenten komen, je het beste ” debunking #argument# ” kan googlen. Zo kwam ik bovenstaand citaat tegen in een artikel gevonden met ” debunking Anselmus”.

    • Gerko Tempelman
      |

      Haha dank voor je reactie Peter. Toch leuk om je op een filosofie-site te zien 😉

  2. Rik Wassenaar
    |

    Hij is intrigerend, die IQM van Anselmus. Maar ik heb altijd begrepen dat ‘id quo maius cogitari non possit’ niet echt goed in het Nederlands is te vertalen. Volgens L.M. de Rijk is de vertaling die jij aanhaalt een ‘verwerpelijk latinisme’ dat de crux van Anselmus mist. Het gaat hier namelijk niet om een positieve omschrijving van God, maar om een negatieve: God overstijgt altijd het hoogste van wat wij mensen over hem kunnen denken. Zo zou Anselmus het hebben bedoeld. Zo begrepen, vind ik het een mooi en bescheiden stemmend ‘godsbewijs’.

  3. |

    —ontologisch godsbewijs :
    _ … niet die, of god, met die, met die of die oneindige eigenschappen kan niet bestaan ; maar er is wel dat absute zijn zelf,….
    : het enige absolute. “zijn” is dat van de eeuwige logische wetmatigheden ( zie ook
    J.M.Bochenski) waaraan al het overige, dat is, contingent moet zijn .
    _ Wat men god noemt, is dat absolute zijn zelf, die eeuwige logos, een andere god…
    _ En te leven , ethisch of moralistisch is dan gelegen in dat absoluut logische of rationele denken en handelen… Valere De Brabandere.

    • |

      Sorry …in vorig bericht moet “absute …absolute “ zijn…

      – herhaling ‘“ Absoluut, ontologisch godsbewijs’” :
      Volgens J.Bochenski (Pools filosoof) zijn de eeuwige wetmatigheden van de logica, de wiskunde en andere exacte kennissen het enige absolute “zijn”, waaraan en waarvan alle andere zijnden en zijn contingent en afhankelijk zijn .
      En deze absolute ideeen zijn als een absolute wil, die dan ook geschiedt (fiat voluntas logica) en de energie wordt, die volgens Einstein zorgt voor alle massa, materie en alle zijnden en zijn.
      Of E=mc2 wordt E=mc2=Psy , waar Psy staat voor dat enige absolute zijn van de eeuwige, wetmatige logica…; een andere logos en andere God… (Valere De Brabandere) .

    • |

      Sorry …in vorig bericht moet “absute …absolute “ zijn…

      – herhaling ‘“ Absoluut, ontologisch godsbewijs’” :
      Volgens J.Bochenski (Pools filosoof) zijn de eeuwige wetmatigheden van de logica, de wiskunde en andere exacte kennissen het enige absolute “zijn”, waaraan en waarvan alle andere zijnden en zijn contingent en afhankelijk zijn .
      En deze absolute ideeen zijn als een absolute wil, die dan ook geschiedt (fiat voluntas logica) en de energie wordt, die volgens Einstein zorgt voor alle massa, materie en alle zijnden en zijn.
      Of E=mc2 wordt E=mc2=Psy , waar Psy staat voor dat enige absolute zijn van de eeuwige, wetmatige logica…; een andere logos en andere God… (Valere De Brabandere) .

  4. valere De Brabandere
    |

    – god : …iets of iemand waarboven niets groters kan bedacht of gedacht worden…???
    …Maar iets dat enkel kan gedacht of bedacht worden, bestaat daarom nog niet… ( Valere De Brabandere)

    – Het enige absolute “ zijn” blijft dat van de eeuwige, wetmatige logica, de absolute wil, die de energie wordt van alle bestaan…. die andere God ???

  5. valere De Brabandere
    |

    …het absolute, ontologisch godsbewijs is het enig absoluut godsbewijs…

  6. Valere De Brabandere
    |

    Beste godsbewijs ooit !

  7. |

    – Besluit wetenschap, religie en filosofie is, dat “er is meer” , en dat meer is van een niet te kennen transcendente aard en wijze. Valere De Brabandere.m

  8. Valere De Brabandere
    |

    —- Er is MEER… En dat meer-zijn. Is van een niet te kennen maar transcendente aard.
    Zie ook mijn “ absoluut ontologisch godsbewijs” … Valere De Brabandere.

  9. Valere De Brabandere
    |

    RAAK … Er is inderdaad MEER. En dat “ meer-zijn” is van een niet te kennen maar transcendente aard en wijze. En dit zijn wij als mens met een wil en een verstand een beste bewijs…. Valere De Brabandere.

  10. Valere De Brabandere
    |

    – Spijtig voor de vele herhalingen,. Maar ja, , de waarheid mag en moet herhaald worden.m’.. Valere De Brabandere.l

  11. Valere De Brabandere
    |

    Valere De Brabandere… Hoe “hoog” kan en mag “Het absoluut ontologisch. godsbewijs”. geacht en geklasseerd worden ?

  12. valere De Brabandere
    |

    – Is “ het absoluut ontologisch godsbewijs ” het rationeelste en beste godsargument ooit ? Valere De Brabandere. Valere De Brabandere@skynet.be.

  13. Valere De Brabandere
    |

    Raak…” er is meer, en dat is van een ongekende maar transcendente aard… Een andere GOD
    of zo-iemand of iets… Valere De Brabandere.

  14. valere De Brabandere
    |

    — Graag wat meer actie voor of tegenreactie tegen mijn “absoluut ontologisch godsbewijs… Valere De Brabandere.

Roep maar raak!

Momentje...