De pianoman

Leestijd: ongeveer 2 minuten

“waarover men niet kan spreken, daarover moet men zwijgen”
– Ludwig Wittgenstein

7 april 2005, het Britse kustdorpje Sheerness (dat letterlijk vertaald ‘klinkklaarheid’ betekent). Vanuit de zee doemt een illuster figuur op: een man in een druipend pak inclusief stropdas. Hij dwaalt door de straten van het betonnerige centrum van klinkklaar Sheerness. Als hij wordt opgepakt door de politie, spreekt hij geen woord en reageert niet op vragen van agenten of doktoren. Wie is deze zwijgende man?

Als hij in het ziekenhuis pen en papier krijgt toegestopt, tekent de man een piano. Halsoverkop wordt een piano naar de man gebracht en eenmaal boven de toetsen, weet hij van geen ophouden. De nog altijd zwijgende man speelt virtuoos, van Tchaikovsky tot de Beatles. Nog altijd rest de vraag: wie is deze zwijgende pianoman?

Als deze vraag wereldkundig wordt gemaakt, stromen de reacties toe. “Ons bandlid!” “Beroemd straatmuzikant!” “Mijn man die niet terugkeerde na een bezoekje aan zijn zieke moeder!” De man krijgt tientallen identiteiten aangemeten, maar alle beweringen blijken onjuist. Heel Europa lijkt in de ban van deze mythe: wie is hij? De interessantste vraag is echter vooral waarom hij zwijgt. Wat heeft hem ertoe gedreven niet meer te spreken?

Misschien had de man een intense relatie met een prachtvrouw, maar slibde de relatie vol met overbodig geneuzel. Gezanik, gewauwel, leugentjes, smoesjes, twijfels, gekibbel, geruzie. De man wilde zich niet meer bezighouden met bezoedelend gedoe. Hij besloot te zwijgen.

Misschien is de man wel vader van twee kinderen en zag hij opeens in hoe vaak hij hen met taal ogenschijnlijk onschuldig bedriegt: “woorden doen geen pijn”, “het gaat niet om winnen, het gaat om meedoen”, “als je maar hard genoeg werkt kun je alles bereiken”. Hij zag in hoe hij ze voorloog met moraliserende halve waarheden en besloot geen risico meer te nemen. Hij besloot te zwijgen.

Misschien komt hij als jongste telg uit een groot, luidruchtig gezin en was zijn moeder de enige die zijn bedachtzame, verlegen karakter begreep. Hij besloot te zwijgen.

Misschien ging het grandioos fout. Misschien begreep zijn vriendin zijn zwijgen niet en dacht ze dat hij geheimen verborgen hield. Misschien voelden zijn kinderen zich bedrogen en namen ze wraak. Misschien overleed zijn begripvolle moeder. Misschien is hij zo in de zee bij klinkklaar Sheerness terecht gekomen.

Wie weet. Wel weten we dat hij een vergaande vorm van Wittgensteins wijsheid heeft toegepast. We hoeven uiteraard niet allemaal in druipend pak de zee uit te zwalken, maar we zouden best eens de impact van woorden mogen inzien. We zouden wat vaker onze woorden mogen afwegen voor we ze uitspreken. We zouden wat vaker bedachtzaam en selectief met onze woordkeus mogen omgaan. We zouden wat vaker mogen zwijgen.

Het bovenstaande verhaal is echt gebeurd. Lees hier het artikel in the Guardian.

Klik hier voor de toneeltekst SPRAAKWATER die ik schreef over dit verhaal.