Seksbom Jayne Mansfield door de ogen van filosoof Schopenhauer

Leestijd: ongeveer 3 minuten

“het is een oeroude misstap dat alle filosofen voor mij
de kern of het wezen van de mens in het hoofd zochten
de kern of het wezen van de mens bevindt zich in het lichaam
dat is de wil” – Arthur Schopenhauer*

Jayne Mansfield

Platinablond kapsel. Grote borsten in een diep decolleté. Hitsig kirrende stem. Klinkt als een droomvrouw? Of juist niet? Allemaal elementen die Jayne Mansfield typeerden. Mansfield, een blonde bombshell uit de jaren ’50, was actrice, zangeres, entertainer, seksbom en de runner-up van Marilyn Monroe. In meerdere aspecten liep ze achter op Monroe: ze werd later geboren en later beroemd, ze bereikte nooit dezelfde populariteit of waardering en zelfs in een vroegtijdige dood was Monroe Mansfield voor: 5 jaar na de roemruchte dood van Marilyn Monroe kwam Jayne Mansfield zelf ook tragisch om het leven.

Jayne Mansfield stierf een symbolische dood: ze verongelukte in een auto-ongeluk met drie van haar kinderen op de achterbank, en het gerucht ging dat ze in dat ongeluk werd onthoofd. De onthoofding is symbolisch, aangezien dat is wat ze haar leven lang heeft gedaan. Mansfield was uitzonderlijk slim: ze sprak meerdere talen, studeerde aan drie universiteiten, had een bovenmatige interesse in filosofie en wiskunde en was bovendien een Shakespeareliefhebber. Toch is het enige waar wij haar vandaag de dag nog van kennen haar sexy imago, haar figuur en haar domme reputatie. Een typisch geval van jezelf verloochenen, lijkt mij.

Schopenhauer: de ware aard van de mens

Maar daar zou Arthur Schopenhauer waarschijnlijk anders over hebben gedacht. De ware aard van de mens, zelfs van de wereld, bevindt zich niet in het hoofd, zegt hij in bovenstaand citaat. De kern van de mens laat zich niet in het intellect vinden, maar in het lijf, in de begeerte, in het verlangen, in de intuïtie.

Arthur Schopenhauer noemt die ware aard ‘de wil’. Precies dat wat Jayne Mansfield uitdraagt zou je kunnen omschrijven als Schopenhauers ‘wil’. Zou Schopenhauer dan hebben gezegd dat Mansfield zichzelf niet verloochende maar juist haar ware aard toonde?

Er is geen vrouw die deugt

Waarschijnlijk niet, of in ieder geval niet in die woorden. Schopenhauer was sowieso geen groot vrouwenliefhebber: hij schreef het essay ‘Er is geen vrouw die deugt’, waarin hij onder andere schrijft dat “alleen het aanblik van het lichaam van de vrouw al leert dat de vrouw niet in staat is tot zware geestelijke of fysieke arbeid”.

Daarbij komt dat Schopenhauer nooit wilde trouwen: hij leidde een zo sober mogelijk leven. Ook dat had te maken met zijn opvatting over ‘de wil’. De wil is dan wel de essentie van de mens, maar het maakt je ook ongelukkig. Het constante streven naar meer en de constante oerimpulsen die de mens voelt zorgen ervoor dat je nooit tevreden bent, nooit een volmaakte staat van geluk kunt bereiken en in de praktijk altijd gefrustreerd zult zijn. Een oplossing hiervoor, die Schopenhauer zelf zo veel mogelijk toepaste, is een zo sober mogelijk leven leiden en zo de wil zoveel mogelijk onderdrukken.

Ontmoeten

Schopenhauer slaagde hier overigens niet helemaal in: zo nu en dan deelde hij toch het bed met een vrouw en bovendien stond hij er bekend om te genieten van lekker eten en drinken. Deze inconsequentie in de toepassing van zijn filosofie biedt de mogelijkheid te fantaseren over een niet-bestaande ontmoeting.

Wat zou er zijn gebeurd als Schopenhauer Jayne Mansfield had ontmoet? Zou hij zo opgewonden zijn geraakt, zo begeesterd door het betoverende uiterlijk van Mansfield, dat hij erachter zou zijn gekomen dat de wil wel degelijk gelukkig kan maken? Zou hij zijn filosofie bijstellen, of in ieder geval de toepassing in zijn eigen leven en daardoor wel toegeven aan de verleiding van een vrouw?

Ongeluk

Dat blijft de vraag. In Mansfields succesvolle hoogtijdagen zou je kunnen denken dat de wil gelukkig maakt, maar die glorieuze periode duurde maar kort. Binnen enkele jaren stond Mansfield al strippend in shabby nachtclubs, gebruikte ze drugs en kwam ze met haar zoveelste affaire om in een auto-ongeluk. Schopenhauer zou weer terug bij af zijn geweest.

Over Jayne Mansfield en Arthur Schopenhauer schreef Frank Siera de toneeltekst HOOFDROL. De voorstelling is nog te zien op zaterdag 16 september, op de Nacht van Kunst & Kennis in Leiden. De tekst is te lezen bij De Nieuwe Toneelbibliotheek, zie hier.

Bekijk de trailer van Franks stuk hier:

*(bewerking van citaat uit Wereld als Wil en Voorstelling, deel 2, h18, p250 (vert. Hans Driessen))